Irritabl bağırsak sendromu (İBS) altta yatan bir hastalık olmaksızın karın ağrısı veya karında rahatsızlık hissiyle ortaya çıkan, bunun yanında ayrıca dışkılama alışkanlığında değişikliklerin de ön planda olduğu fonksiyonel bağırsak hastalığıdır.
Huzursuz bağırsak sendromu kadınlarda erkeklere oranla 2-3 kat daha fazla görülmektedir. Hastalığın seyri de kişiden kişiye farklılık gösterir. İBS hastalığının uzun süredir bilinmesine rağmen kesin sebebi tam olarak bilinmemektedir. Ancak günümüzde en çok kabul edilen görüş psikolojik, psikososyal, çevresel ve genetik faktörlerin birlikte rol oynadığıdır. Eskiden spastik kolon, spastik kolit diye adlandırılan bu hastalığın sıklığı yaşla birlikte artar ve genellikle 45 yaşından önce belirtiler görülmeye başlar.
Tüm dünyada her beş kişiden birinde bu rahatsızlık mevcut olup her hastada ise farklı şikayetler görülebilir. Hastaların yarısında salya veya sümüksü akıntı içeren dışkılama olur. Dışkıda kan, kilo kaybı, beslenme bozukluğu, gece uykudan uyandıran ishal olmaz. Bağırsak ağrısı dışında midede yanma, erken doyma, bulantı, kusma, sık idrara çıkma, idrar torbasını tam boşaltamama hissi, sancılı adet görme, iktidarsızlık, yaygın kas ağrısı, bel ağrısı, baş ağrısı, halsizlik, uykusuzluk ve konsantrasyon bozukluğu da İBS ile birlikte görülen birkaç semptomdur.
İBS tanısı, tanı kriterlerine uyan hastalarda ancak altta yatan başka bir hastalık olmadığının gösterilmesiyle konulabilir. Hastalık uzun sürelidir, tekrarlayıcıdır, kansere dönüşmez ve ölüme sebep olmaz. Hastaların yüzde 70’i hafif şiddetli hastalığa sahiptir.
Karın ağrısı, karında rahatsızlık hissi, kabızlık, ishal veya kabızlık-ishal atakları, zeytin tanesi veya keçi pisliği şeklinde dışkılama, pelte kıvamında dışkılama, acil dışkılama hissi, karında şişlik, gaz, tokluk hissi, karında guruldama ve yellenme, dışkılama ile bağırsağı tam boşaltamama hissi en sık rastlanan şikâyetlerdir.
Hastalarda karın ağrısı hiçbir zaman uykudan uyandırmaz. Ağrı genellikle yemekle veya stresle artar, buna karşılık gaz çıkarmakla ya da dışkılama ile geçer. Tedavide diyet, hayat tarzı değişikliği ve ilaçlar birlikte kullanılmaktadır. Bu grup hastalarda hayat tarzlarının ve diyet alışkanlıklarının değiştirilmesi önerilmektedir. Her hastada kullanılan standart bir diyet listesi yoktur.